|
TEMEL KAVRAMLAR
Kısa vadeli sigorta kolları (AHİM)
1. iş kazası
2. hastalık
3. meslek hastalığı
4. analık sigortası
Uzun vadeli sigorta kolları(MYÖ)
1. malülük
2. yaşlılık
3. ölüm sigortası
Sigortalı: kısa ve uzun vadeli sigorta kolları bakımından adına prim ödenmesi yâda kendi adına prim ödemesi gereken kişi.
Hak sahibi: sigortalını ve ya emeklinin ölümü halinde kendisine gelir veya aylık bağlanmasına hak kazanan eş, çocuk ana ve babasını
Gelir: iş ve meslek hastalığı halinde sigortalıya veya sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine yapılan sürekli ödeme
Aylık: Malullük yaşlılık ve ölüm sigortaları vazife malullüğü halinde yapılan sürekli ödeme
Sigortalılık süresi: malülük yaşlılık ve ölüm sigortasına bağlı olarak çalışmaya başlandığı ilk tarih ile tahsisi yapılması için yazılı istekte bulunduğu tarih ölen sigortalılar içinde ölüm tarihi arasında geçen süre.
Güncelleme katsayısı: En son yıllı TÜFE değişim oranın tamamı ile sabit fiyatlarla GSYİH gelişme hızının %30 nun toplamının 1 tam sayısının ilave edilmesi sonucu bulunacak değer.
Sigortalılık Halleri
1. Uzun ve kısa vadeli sigortalılık kapsamına giren sigortalılar
2. Genel sağlık sigortası
3. İsteğe bağlı sigortalılık
Uzun ve kısa vadeli sigortalılık kapsamına giren sigortalılar
· 4 a
· 4b
· 4c
4 a kapsamında sigortalılar
1. Hizmet akdi ile çalışanlar
2. Ek ders görevi karşılığında çalıştırılanlar
3. Kamu kurumlarında geçici personel olarak çalışanlar
4. Sözleşmeli personelden memur gibi emeklilik hakkı tanınmamış olanlar
5. İşçi sendika ve konfederasyon başkan ve yönetim kurulu üyeleri
4 b kapsamında sigortalılar
1. Muhtarlar
2. Kendi adına bağımsız çalışanlar
4c kapsamında sigortalılar
1. Kamu idarelerinde memur olarak çalışanlar
2. Memur gibi emeklilik hakkı tanınınmış diğer kamu görevlileri
3. Memur kadrolarına açıktan vekil atananlar
4. Başbakan bakanlar tbmm üyeleri, belediye başkanları,il daimi komisyon üyeleri
5. Tsk ve egm hesabına okuyanlar
6. kamu sendika ve konfedarsyonu başkan ve yönetim kurulu üyeleri(aylıksız izindekiler)
Sigortalı Sayılmayanlar
1. İşverenin ücretsiz çalışan eşi
2. Aile içinde yapılan işlerde çalışanlar
3. ev hizmetlerinde çalışanlar(sürekli ve ücretle çalışanlar hariç)
4. er ve erbaşalar ile yedek subay okulu öğrencileri
5. yabancı ülke iş vereni tarafından gönderilenler.
6. tarım ve orman işlerinde süreksiz çalışanlar
7. gelir vergisinden muaf kendi adına çalışanlardan aylık geliri Asgari ücretin altında olanlar
sigortalılık hallerinin birleşmesi
- üç sigortalılık hali birleşirse 4c olarak esas alınır
- 4a 4b birleşirse 4a esas alınır. Talep olursa ilgili 4b ye geçebilir. Bunlar ik ve mh yönünden 4b diğer sigorta kolları açısından 4a lı sayılacaktır.
- 4 madde ile 5 madde deki sigortalık halleri birleşirse 4 üncü maddedeki sigortalık halleri esas alınır.
İsteğe bağlı sigortalılık
1. Zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmayanlar bir ayda 30 günden bir yılda ise 365 günden az çalışanlar yada tam çalışmayanlar.
2. 18 yaşını doldurmuş bulunanlar
3. Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olanlar
Talepleri halinde isteğe bağlı sigortalı olabilirler bildirilen tutar üzerinden %32 ödeme yaparlar 4b li statüde sayılırlar
Sigortalılık Başlangıcı
1. 4a kapsamındakiler çalışmaya mesleki eğitime ve ya staja başladıkları tarih,
2. 4b de muhtar seçildikleri, vergi mükellefiyeti başladıkları, muaf olanların esnaf ve sanatkar siciline başladıkları tarih,
3. 4c görev ve öğrenime başladıkları
tarih
bildirim tarihleri (4a )
“kamuda 4447 tabi olamayanlar çalışmaya başladığı tarihten itibaren 1 ay içinde
“vize işlemi durumunda ilgili yazıyı izleyen ikinci iş günü sonuna kadar
“40 46 kanun uyarınca işe başlıyanlar işe başladıkları tarihi takip eden ikinci iş günü sonuna kadar
bildirim tarihleri (4b )
“muhtarlar il veya ilçe mülki amirlerince
“gel. Vergisi mükellefleri vb vergi dairesince
“muaf olanlar esnaf ve sanatkarlar sicil müdürlüklerince sigrt başlama tar it 15 gün içinde bildirilir.
bildirim tarihleri (4c )
kamu idareleri tarafında ilk defa veya yeniden göreve başladıkları, öğrenime başladıkları tarihten itibaren 15 gün içinde bildirilir
sigortalılığın sona ermesi
4a da hizmet akdinin sona erdiği tarih
4b de muhtarlığın sona erdiği, vergi mükellefiyetinin sona erdiği, sicilin silindiği tarih.
4c de ölüm ve aylık bağlanması durumunda görev aylıklarının kesildiği, yaş haddi ve sıhhi izin süresi dolması halinde takip eden ay başı diğer hallerde görevden ayrıldığı tarih.
v en geç 10 gün içinde bildirilmelidir.
Not : kısa vadeli sigorta kapsamında olanlar 4a ve 4b lilerdir.
n İş kazası: İşyerinde bulunduğu, görevli olarak başka bir yere gönderildiği sırada, işverence sağlanan taşıtla işe gidiş geliş sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olaylar.
Kaza sonrası hemen kolluk kuvettlerine 3 iş günü içinde sgk ya bildirilmesi gerekir.
Meslek hastalığı: Sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halidir.
Hastalık: iş ve meslek hastalığı dışında kalan ve iş görmeye engel olan rahatsızlıklar.
Analık: gelir ve aylık alan kadın yada gelir veya aylık alan erkek sigortalının sigortalı olmayan eşinin gebelik ve analık halidir.
Kısa vadeli sigortalıkla sağlanan haklar
1. Geçici iş görmezlik ödeneği
2. Sürekli iş görmezlik ödeneği
3. Ölüm geliri bağlanması
4. Kız çocuklarına evlenme ödeneği
5. Emzirme ödeneği
6. Cenaze ödeneği
Ödenek ve gelire esas günlük kazanç
iş kazasının veya doğumun olduğu tarihten yada iş görmezliğin başladığı tarihten önceki 12 ay içinde son 3 aydaki PEK toplamının bu kazançlara esas prim gün sayısına bölünmesi sonucu bulunur.
geçici iş görmezlik
"ik ve mh nedeniyle geçici iş görmezliğe uğrayan her gün
"sigortalı hasta olursa bir yıl içinde 90gün prim ödemek şartıyla 3. günden itibaren
"analık halinde 90 gün prim ödenmesi şartıyla doğumdan önceki ve sonraki 8 hafta
not : yatarak tedaviler günlük kazancın yarısı ayakta tedaviler ise 2/3
sürekli iş görmezlik geliri
ik ve mh sonucunda sgk sağlık kurulları raporuna istinaden Sgk saglık kurulunca meslekte kazanma gücünün en az %10 oranında kaybedenler gelire hak kazanır.
sürekli iş görmezlik gelir hesabı
sürekli ş görmezlik gelir hesabı meslekten kazanma gücü kaybı oranı esas alınarak belirlenir.
tam iş görmezlik durumunda gelire esas kazancın %70 bağlanır.
ancak başkasının bakımına muhtaç olması durumunda %100 bağlanır.
Ölüm geliri
ik ve mh sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine tam iş görmezlik geliri esas alınarak gelir bağlanır.
İk ve mh sonucu veya meslekte kazanma gücünün %50 oranında kaybedilmesi sonucu gelir alan sigortalının ölümü sonucunda tam iş görmezlik geliri esas alınarak gelir bağlanır.
evlenme ödeneği: kız çocuklarına almakta oldukları gelir ve aylığın iki yıllık tutarı evlenme ödeneği olarak ödenir.
emzirme yardımı: doğumdan önceki bir yıl içinde 120 gün prim ödenmesi şartıyla sigortalı kadına veya erkek sigortalının sigortalı olmayan eşine , sgkdan gelir alan lar için prim ödeme şartı aranmaksızın çocuğun yaşaması şartıyla ödenir
uzun vadeli sigortalılık kolları
malullük sigortası(malüllük aylığı)
yaşlılık sigortası(yaşlılık aylığı ,yaşlılık toptan ödemesi)
ölüm sigortası(ölüm aylığı ölüm toptan ödemesi evlenme öd cenaze ödeneği )
malullük aylığı
çalışma gücünün veya meslekten kaybını %60 nın kaybedilmesi gereklidir
# ancak malullük ilk işe girişten önce olduğunun önceden veya sonradan tespiti halinde bu hüküm uygulanmaz.
malullük aylığı
yararlanma şartları
en az 10 yıllık sigortalılık
toplam da 1800 gün prim
işten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan sonra talepte bulunulması halinde bağlanabilir.
yaşlılık aylığı
ilkkez sigortalı olanlarda kadın 58 erkek 60 yaşını doldurmuş ve 9000 gün prim olacak (4a lılarda 7200 gün )
2048 yılında kadın ve erkek için 65 yaş
ölüm aylığı .
1. en az 1800 gün prim ödeme gün sayısının olması (4 a lılar için 5 yıllık sigortalılık ve 900 gün prim ödeme sayısı)
2. aylık bağlanmış veya aylık bağlanmasına hak kazanılmış olması
3. dul eşe %50 sigortalı olmayan ve kendi çalışması nedeniyle maaş almayan eşe %75
4. öğrenim durumuna göre 18-20-25 yaşını doldurmamış çocukların herbirine %25(malul çocuklarla bekar kızlarda yaş şartı yok) kendisinden başka hak sahibi bulunmayan çocuğa %50
5. eş ve çocuklardan artan hisse bulunması durumunda anaya babaya %25
NOT :ölüm toptan ödemesi aylığa hak kazanılmaması halinde yapılan toptan ödemedir.
vazife malullüğü aylığı : ilk defa 4c li kapsında sigortalı sayılanaların malullüğü vazifelerini yaparken veya kurumlarınca sağlanan taşıtlarla işyerine gidip gelirken veya işyerinde meydana gelen kazalrdan doğmuşsa vazife malullüğü aylığı bağlanır.
kolluk kuvvetlerine derhal
sgk ya 15 gün içinde bildirilmeli.
borçlanabilecek süreler
- ücretsiz analık yada doğum süreleri
- 4c li personele mevzuatı uyarınca verilen aylıksız izin süreleri
- Askerlikte geçen süreler
- kısmi süreli çalışanların eksik hizmet süreleri.
- sigortasız avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri.
4b prime esas kazancı : alt ve üst sınır arasında olmak üzere kendileri tarafından beyan edilen kazançtır.
4 c prime esas kazanç: gösterge , ek gösterge ,taban, kıdem aylığı,
657 nin 152. maddesi uyarınca ödenen tazminatlar, makam görev temsil tazminatı.
4 a prim ödeme sigortlı 14 devlet 19,5-26
4b prim ödeme sigortlı 33,5-39
4c prim ödeme sigortlı 14 devlet 18
5434 sayılı kanun kesnek 16 karşılık 20
Genel Sağlık Sigortalısı
n İkametgahı Türkiye’de olanlardan;
n Sigortalı sayılanlar
n İsteğe bağlı sigortalılar
n Gelir ve aylık almakta olanlar,
n Yeşil kartlılar
n Vatansız ve sığınmacılar
Bakmakla Yükümlü Olunanlar
isteğe bağlı sigortalı olmayan ve kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ve aylık almayan;
n Eşi,
n Evli olmayan ve öğrenim durumuna göre 20 ve 25 yaşını dolmamış çocukları, (malul olması halinde yaş şartı aranmaz.)
n Geçimini sağladığı ana ve babası,
Ayrıca, 4-c kapsamında olup, bir yıldan fazla aylıksız izin kullanan eşler, bakmakla yükümlü olunan kişi sayılır.
GSS li Sayılmayanlar
askerlik hizmetini yapmakta olanlar ile yedek subay okul devresi
yabancı ulke kuruluşu tarafından gönderilen ve yabanco ulkede sigortalı bulunanlar
hükümlü ve tutuklular
oturma izni bulunan yabancılardan bır yıldan az sureli yerleşik olanlar,
Yararlanma Şartları
n 4-a ve c liler için son bir yıl içinde 30 gun GSS prim ödeme gün sayısı olması,
n 4-b liler için ilave olarak, 60 günden fazla prim borcu bulunmaması,
n İsteğe bağlı sigortalılar ile yabancıların hiç prim borcu bulunmaması
Gerekiyor.
|
